1. Àëáàí áè÷ãèéí íàéðóóëãà ãýæ þó âý?
Àëáàí
õàðèëöààíû ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéãàà áàðèìò áè÷ãèéí õýë íàéðóóëãûã àëáàí áè÷ãèéí
ãýäýã. Ýíý íàéðóóëãà àëáàí áàéãóóëëàãà èðãýí õîîðîíäûí õàðèëöààíä õýðýãëýæ
áàéãàà çàðëèã òîãòîîë, òóøààë çàõèðàìæ àëáàí äààëãàâàð óäèðäàìæ, ïðîòîêîë,
àëáàí òîîò , òºëºâëºãºº, òàéëàí, èëòãýõ õóóäàñ, àêò ãýðýý, òîäîðõîéëîëò íîîò
áè÷èã, ìýäýãäýë õóóëü ä¿ðýì çààâàð, ºðãºäºë á¿õèé áè÷èã áàðèìòóóä õàìààðíà.
Ýäãýýðèéã äîòîð íü ç/á-òàé çàõèðàìæèëñàí, ãàäààä õàðèëöààíû, õóóëü ýðõèéí,
ñàíõ¿¿ãèéí áàðèìò áè÷ãèéí õýë íàéðóóëãà ãýæ àíãèëäàã. Äýýðõ áè÷ã¿¿ä ººð
õîîðîíäîî á¿òýö, áè÷ëýã, õýìæýýãýýðýý ÿëãààòàé ÷ íàéðóóëãàä áàðèìòëàõ íèéòëýã
øèíæýýðýý àäèëõàí þì. ÀÁÍ öýâýð çàãâàðûí øèíæòýé ó÷ðààñ óðàí çîõèîëûí áè÷ãèéí
õýëíèé õýì õýìæýýã íàðèéí ÷àíä áàðèìòëàõ ¸ñòîé áàéäàã. ÀÁÍ íü áè÷ãèéí íàéðóóëãàä
áàãòàõ áºãººä ¿¿ðýã, çîðèëãî, îíöëîã ¿ãèéí ñàíãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í, çàãâàð
çýðãýýðýý áóñàä íàéðóóëãààñ ººð þì. Ìîíãîë÷óóä ÀÁÁ áè÷èæ èðñýí ýðòíèé
óëàìæèëàëòàé. Í-ûí áîëîîä ¿ã ¿ñãèéí àëäààã¿é, îðõèõ ãýýõ, óòãà ñàíàà áóðóó
ãàðãàõ, òàìãà òýìäýã áóðóó äàðàõ çýðýã ýëäýâ àëäàà ãàðãàâàë òóõàéí ¿åèéí áè÷ýý÷èä õàòóó øèéòãýë îíîîäîã
áàéñàí.
2. Àëáàí áè÷ãèéí øààðäëàãà:
-
ÀÁÍ ìàø îéëãîìæòîé, ýíãèéí òîäîðõîé áàéõ
-
ÀÁ-ûí òºðºë òóñ á¿ðèéí òîãòñîí õýëáýð çàãâàðûã áàðèìòëàõ
-
Äîòîðõè àãóóëãà íü ¿íýí çºâ, àëáàí áè÷ãèéã
¿éëäñýí õ¿íèé íýð, õàÿã áè÷ñýí îí ñàð ºäºð òîäîðõîé áàéõ
-
¨ãò õîøèí øîã, å㺺äñºí ãýõ ìýò øèëæñýí
óòãàòàé, äàëä ¿ã õýðýãëýõã¿é. Ó÷èð íü ÀÁÍ
àëáàí õýðãèéí øèíæ ÷àíàðòàéä îðøèíî.
-
Óðàí ñàéõíû ÿíç á¿ðèéí àðãààñ òàòãàëçàõ
-
ÀÁ-èéí õýðýãëýõ õ¿ðýý áóñàä àäèë òºñò èë¿¿ äýýã¿¿ð
ýñâýë, äîîä Á-ä èëãýýõ íàéðóóëãûí ø/÷-ûã çºâ òîãòîîñîí áàéõ ãýõ ìýò.
3. ÀÁÍ-ûí áóñàä îíöëîã
ªºð
áóñàä ¿ãèéí ¿ãèéí ñàí , õýëç¿é íàéðóóëãûí ø/÷àíàðààðàà áóñàä íàéðóóëãààñ
ýðñ ÿëãàðäàã. ¯¿íä:
·
Òîâ÷ òîäîðõîé áàéõ øààðäëàãûí ¿¿äíýýñ õýëíèé
õýìíýëèéí çàð÷ìûã ÷óõàë÷èëàí ÷èìýã ¿ã áàãà õýðýãëýíý.
·
ÀÁ-èéí òºðºë ç¿éë¿¿äýä îðæ õýâøñýí öººí õýäýí
¿ãèéã çààâàë àøèãëàõ ¸ñòîé. Æèøýý íü: Òóøààë òîãòîîë çàõèðàìæèä îðäîã ¿ãñ,
ºðãºäºë áàðèìò áè÷èã, òàéëàí ïðîòîêîëä
îðäîã ¿ãñ çýðýã íü ººð áàéäàã.
·
Õàðèëöàæ áóé áàéãóóëëàãûí îíöëîã, àëáàí áè÷èãò þóíû òóõàé áè÷ñýí çýðãýýñ
õàìààðàí õàðèó ìýäýãäýë¿¿äèéã áè÷èõäýý ìýðãýæèëèéí ¿ã õýëëýãèéã èõýýõýí
õýðýãëýäýã. Òóõàéëáàë ñàíõ¿¿, áîëîâñðîë, ý/ç, ýð¿¿ë ìýíäèéí, õóóëü ýðõ ç¿é
çýðãèéí ¿ã õýëëýã¿¿ä òóñ òóñäàà ÿëãààòàé áàéíà.
·
Àëáàðõàã ¿ã õýëëýã – õ¿íäýòãýëèéí ¿ã, õ¿ñýìæèëñýí
ýñõ¿ë çºâøººðñºí, òàòãàëçñàí ¿ã õýëëýã èõ îðíî. Æèøýý íü: èéì çîðèëãîîð, ¿¿íýýñ
óëàìæèëàí, ýíý ìýò áàéäëààñ àâ÷ ¿çâýë, ¿¿íèé òóë ºðãºí áàðèâ, òóøààõûí ó÷èð,
õ¿ñýìæëýõ ÿëäàì,
·
Óòãà á¿ðýí ýðãýëçýýòýé, ñàëàà óòãà ãàðàõààñ
áîëãîîìæèëîí ¿ãèéã øóóä óòãààð íü íàéðóóëàí áè÷íý.
·
Ýòãýýä á¿ä¿¿ëýã ¿ã õýëëýã, íóòãèéí àÿëãóóíû
¿ã õýëëýã, õóó÷èí ¿ã çýðãèéã ¿ë àøèãëàíà. Õàðèí íýð òîìú¸î øèíý ¿ã õýëëýãèéí
øààðäëàãàòàé íºõöºë ãàðâàë òîäîðõîé
õÿçãààðòàé õýðýãëýõ ÿâäàë ãàðäàã. ̺í õàð ÿðèàíû ¿ã îðîõã¿é.
·
Íàéðóóëãà äóíäûí õýìýýäýã ¿ã õýëëýãèéã ÷óõàë÷èëàí
á¿õ õ¿íä îéëãîìæòîé òàëûã ýðõýì áîëãîíî.
·
Õ¿íèé ñýòãýë õºäëºëèéí ºí㺠àÿñ òºäèéëºí
òóñäàãã¿é, õàðèí óðèà ëîîçîí òóíõàãëàë, ìýäýãäýë ýñýðã¿¿öëèéí íîîò áè÷èãò
çîðèãæóóëñàí æèãøèí áóðóóøààñàí, çýìëýñýí, íÿöààæ ýñýðã¿¿öñýí çýðýã ºí㺠àÿñ òóñãàñàí áàéõûã ¿ã¿éñãýõã¿é.
·
ÀÁÍ íü èäýâõèòýé ¿ãèéã õýðýãëýõ áºãººä íýã
õýâøìýë ¿ãèéí äàâòàìæèéí òîî îëîí áàéæ áîëíî. Í-ûí øààðäëàãààñ õàìààðàí ¿¿íèéã
¿ã íóðøñàí ãýæ ¿çýõã¿é.
4.
Àëáàí
áè÷èã áîëîâñðóóëàõàä àíõààðàõ ç¿éëñ
ÀÁ
áîëîâñðóóëíà ãýäýã íü àëèâàà àëáàí áàéãóóëëàãà õàðèëöàã÷ òàëóóäûí õîîðîíä ÿâóóëñàí
áàðèìò áè÷ãèéã íýãäñýí çàãâàðò îðóóëæ,
çààñàí ñòàíäàðòûí äàãóó õºòºëæ ÿâóóëàõ, íÿãòëàí áîëîâñðóóëàõ òºëºâëºõ ¿éë
àæèëëàãààã õýëíý. ÀÁÁ-èéã áîëîâñðóóëæ àëáàí õýðýã õºòºëæ ÿâóóëàõûí òóëä ò¿¿íä
òàâèãäàõ çàéëøã¿é øààðäëàãóóä áàéäàã. ¯¿íä:
1.
Áàðèìò áè÷ãèéí ñòàíäàðòûí òóõàé îéëãîëò
2.
ÁÁ-èéí á¿ðäýë
3.
Á¿ðäë¿¿äèéí õýâëýìýë õóóäñàíä áàéðëóóëàõ,
áóñàä øààðäëàãà
4.
ÀÁÍ-èéí ¿¿ðýã ãýõ ìýò
Ýäãýýðýýñ
ýõíèé 2 øààðäëàãûã àâ÷ ¿çüå.
1.
Áàðèìò
áè÷ãèéí ñòàíäàðòûí òóõàé îéëãîëò – ñòàíäàðò ãýäýã íü õýì õýìæýý çàãâàð ãýñýí
óòãà á¿õéè àíãëè ¿ãíýýñ ãàðàëòàé. Ýíý íü ÿìàð íýã ç¿éëèéã ººð òºñòýé ç¿éëòýé õàðüöóóëàí æèøèæ ò¿¿íèéãýý àíõäàã÷ áîëãîñîí
¿ëãýð çàãâàð þì. ¯¿íä: Ñòàíäàðò÷èëàëûí õýì õýìæýý, ä¿ðýì ãîðèì øààðäïàãóóäûã
áàãòààæ, áàòàëäàã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà
áàéäàã. ÌÓ-ä Ñòàíäàðò÷èëàë õýìæèëç¿éí óëñûí àëáà íýðòýé. ¯¿ðýã íü: Áàðèìò
áè÷ãèéí õóâüä óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààã áàòàëãààæóóëàõ, áàðèìò áè÷ãèéí ìýäýýëýë
á¿ðòãýëèéã óëñûí ñàíä îðóóëàõ, øèéäâýðëýñýí áè÷èã áàðèìòûã àíãèëæ òºðºëæ¿¿ëýõ, õýðýã
áîëãîí á¿ðýëä¿¿ëýõ àæëûã ã¿éöýòãýíý. Èíãýõäýý õýä õýäýí õ¿÷èí ç¿éëèéã øààðääàã.
¯¿íä:
- Áàðèìò áè÷ãèéí õóóëèéã õ¿÷èíòýé áàéëãàõ
- ÁÁ-ò íýãäñýí ñòàíäàðò øààðäëàãà òîãòîîæ
ìºðä¿¿ëýõ
- ÁÁ-¿¿äèéã ýìõ öýãöòýé áàéëãàõ
- Òîäîðõîé
íýã ñèñòåìä õàìààðàõ áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã íýãäñýí çàãâàðò îðóóëàõ
- Êîì
öàõèì òîîëóóðûí òóñëàìæòàé ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõ õàäãàëàõ
- Óäèðäëàãà,
ÀÁ, õóâü õ¿ì¿¿ñ õîîðîíäûí ¿/à-ã õºíãºí øóóðõàé ã¿éöýòãýõ
- ÁÁ-èéã
õóóðàì÷ààð ¿éëäýõýýñ ñýðãèéëýõ ÀÁÁ-èéã çîõèîõ, õºòëºõ á¿õ íèéòèéí ñî¸ëûã
õýâø¿¿ëýõ çýðýã áîëíî.
5. ÀÁ-èéí á¿ðäýë
ÌÓ-ä 2002 îíä áàòëàãäñàí óëñûí áàðèìò
áè÷ãèéí á¿ðäýë õýñýã ãýñýí 2-ð ç¿éë çààëòàä çààñíààð ìºðäºãäºæ áàéíà. ¯¿íä
äàðààõ ç¿éë¿¿ä õàìààðíà.
1.
Òºðèéí ñ¿ëä ñî¸ìáî, óëñûí òóñãààð òîãòíîëûã
ýðõýìëýí äýýäýëæ ¿çýõ, àëáàí ¸ñíû òýìäýã áºãººä ìºíãºí òýìäýãò óëñûí äàëáàà, ç/ã-èéí
õýðýãæ¿¿ëýã÷ àãåíòëàãààñ äýýø ÀÁ-ä áàðèìò áè÷èãò áàéäàã. Òºðèéí ñ¿ëä ñî¸ìáûã
2001 îíû 41-ð òîãòîîë çàãâàðûí äàãóó àëáàí áè÷èã áà õýâëýìýë õóóäñàíä áàéãóóëëàãà
íýðèéí äýýð ãîëëóóëæ áàéðëóóëñàí áàéäàã.
2.
Áèëãýäýë áà áàðààíû òýìäýã - Àëèâàà ÀÀÍ
áàéãóóëëàãûí çºâõºí ººðèéí ñàëáàðò íèéö¿¿ëýí çîõèîñîí áèëýãäëèéí ÷àíàðòàé òàíèõ
òýìäýã áóþó ëîãî þì. ̺í õýâëýìýë õóóäñàíä á-ûí íýðèéí äýýð ãîëëóóëæ áàðààíû
òýìäýã ÀÀÍ –èéí òóõàé õóóëüä çààñíààð áàéðëóóëíà. Áèëýãäýë áà áàðààíû òýìäãèéã òºðèéí ñî¸ìáî
ä¿ðñýëñýí õýâëýìýë õóóäñàí äýýð äàâõàð õýðýãëýõã¿é.
3.
Áàéãóóëëàãûí íýð – Òóõàéí àëáàí ãàçàðò îíîîæ
ºãñºí íýð. ÁÁÕÕ-ä á-ûí íýðèéã òºâèéí áàéðëàëààð ãîëëóóëæ áè÷íý. Òîâ÷èëæ
áîëîõîîð óðò íýð áàéâàë óëñûí íýð òîìú¸îíû êîìèññîîð çºâøººð¿¿ëýí áàòàëãààæóóëñàíû
äàðàà õýðýãëýæ áîëíî.
4.
ÁÁ-èéí íýð íü òóõàéí áàðèìò áè÷ãèéí òóõàéä ºãñºí
íýð òîì ¿ñãýýð áè÷íý. Çàõèðàìæèëñàí áàðèìò áè÷ãèéã ãîëëóóëàí ñ¿øëä ñî¸ìáîíû
äîîð áè÷äýã. Ç/á-ûí ÁÁ-ûí íýðèéã òºâèéí áàéðëàëààð áè÷íý. Èíãýõäýý çààâàë ñ¿ëä
ñî¸ìáîòîé áàéëãàõûã øààðäàõã¿é.
5.
Áàéãóóëëàãûí øààðäëàãà- ÀÁ-èéí îðøèæ áóé ãàçðûí
íýð, øóóäàíãûí èíäåêñ, áàéðëàæ áàéãàà áàéøèí, õàðèëöàõ óòàñ, ôàêñèéí äóãààð âýá
õóóäàñíû õàÿã çýðãèéã õýëíý. Ýäãýýð íýð õàÿã òºð çàõèðãààíû Á-ûí áîëîîä õóâü
õ¿íèé õóóëèéí ýòãýýäèéã òºëººëæ ÷àäíà.
6.
Óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð: Òóõàéí Á óëñûí
á¿ðòãýëä àëáàí ¸ñîîð á¿ðòã¿¿ëæ òóñãàé äóãààð äîòîð àâñàí áàéíà.
7.
Áàòàëñàí òýìäýã
8.
Ǻâøººðñºí òýìäã¿¿ä çýðýã áàãòäàã. Ñ¿¿ëèéí äóðäñàí õýñã¿¿ä íü ººð÷èëºãääºã
ó÷ðààñ òóõàéí ÀÁ-¿¿äýä çààâàë äàãàæ ìºðäºõ àëáàã¿é.
ÀÁ-èéí
öààñûã öàãààí ºíãèéí 80-90 ãð íÿãøèëòàé öààñàí äýýð ñòàíäàðòûí äàãóó À3/297*420/,
À4/210*297/, À5/148*210/ ìì-èéí õýìæýýòýé öààñàí äýýð ¿éëäýíý. Áè÷ãèéí õýìæýý
á¿õ öààñàíä äýýðýýñ 2.5, äîîðîîñ 2, ç¿¿í ãàð òàëààñ 3, áàðóóí ãàð òàëààñ 2ñì
çàéí ãîëä á¿õ áè÷èã áàðèìòûã áàãòààõ ¸ñòîé.
Õýâëýìýë
õóóäàñ ãýäýã íü òóõàéí àëáàí áè÷ãèéí àæëûí îíöëîãò òîõèðóóëàí óëñûí ñòàíäàðòûí
òóñãàé çàãâàðûí äàãóó ¿éëäýæ óðüä÷èëàí áîëîâñðóóëæ áýëòãýñýí õóóäàñ þì. Ýíý íü
õºäºëìºð÷èäèéí öàãèéã õýìíýæ , àæëûí ¿éë àæèëëàãààã ò¿ðãýí øóóðõàé áîëãîõ, ìºí
àëáàí áè÷ãèéí õ¿÷èíòýé áàòàëãààòàé áàéõ ø/÷-ûã íýìýãä¿¿ëýõ, à÷ õîëáîãäîëòîé. ÕÕ-ûã
óëñûí ñòàíäàðòàä çààñíû äàãóó À4, À5-ûí öààñàí äýýð õèéæ áîëíî. ÕÕ-ûã á¿õ ÀÁÁ-ä
àøèãëàõ øààðäëàãàã¿é Òóõàéí ÁÁ-ûí àãóóëãà,ýðýëò õýðýãöýý çýðãýýñ õàìààðàí ÕÕ-ûã
àøèãëàæ áîëíî.
No comments:
Post a Comment