Friday, January 25, 2013

Олон улсын нийтийн эрх зүй хичээл- ОУ-ын аюулгүй байдлын эрхзүй



ÎÓ-ûí ÀÁ-ûã õàíãàõ àæèëëàãààíä øóóä õàìààðàëòàé òóõàéëñàí çàð÷èì áàéäàã.Æèøýý:
§  òýãø ÀÁ-ûí çàð÷èì
§  Óëñ ã¿ðíèé ÀÁ-ä õîõèðîë ¿ë ó÷ðóóëàõ çàð÷èì
1.      Òýãø ÀÁ-ûí çàð÷èìä ýíý õýì õýìæýý áàãòäàã þì.
o   Óëñ á¿ð àþóëã¿é áàéõ õýðýãòýé
o   Á¿ãäèéí àþóëã¿é áàéäëûã òýãø õàíãàõ
o   ÀÁ-ûí àñóóäëààð ÿâàãäàõ àëèâàà õýëýöýýíä îðîëöîã÷äûí àøèã ñîíèðõîëûã òýãø õàðãàëçàí ¿çýõ
o   Àøèã ñîíèðõîëûí òýíöëèéã îëæ òîõèðîëöîîíä õ¿ðýõ
2.      ªºðèéí ÀÁ-ã áýõæ¿¿ëýõäýý áóñäûíõûã õºíäºæ áîëîõã¿é
o   ÀÁ-ä ãàíö òàëûí äàâóó àøèã áàéæ áîëîõã¿é
o   Óëñ ã¿ðíèé ÀÁ-ä õîõèðîë ó÷ðóóëæ áîëîõ àëèâàà ¿éëäëèéã öýýðëýõ
Á¿õ óëñ ã¿ðýí ͯÁ-ûí ä¿ðìýýð îëñîí ¿¿ðãýý ÷àíä áèåë¿¿ëýõ íü ÎÓÀÁ-ã áýõæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ýðõ ç¿éí íàéäâàðòàé ¿íäýñ áîëíî. ÎÓëñûí õàìòûí öîãö ÀÁ-ûí ¿çýë áàðèìòëàëûã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà àæèëëàãààíû áîëîí ÎÓ-ûí ýðõ ç¿éí íýëýýí ºðãºí ñèñòåì áóé áîëñîí. Æèøýý íü: ìàðãààíû ýâ ç¿éãýýð øèéäâýðëýõ, çýâñýãëýëýýð õººöºëäºõèéã íàìæààõ, çàðèì ãàçàð íóòãèéã òºâèéã ñàõèñàí áóþó öýðýãã¿é á¿ñ áîëãîõ, ýäãýýð àðãà õýìæýýã ãîëäóó ÎÓ-ûí ãýðýýãýýð áóé áîëãîæ ÎÓÝÇ, ͯÁ-ûí ä¿ðìèéí çàð÷ìûí äàãóó õýðýãæ¿¿ëíý.
Îëîí óëñûí õàðèëöààíä íèéòèéí ýíõ òàéâíûã çºð÷èõã¿é, óëñ ò¿ìíèé àþóëã¿é áàéäàëä çàíàëõèéëýë ó÷ðóóëàõã¿é íºõöºë á¿ðýëäñýí áàéõûã îëîí óëñûí àþóëã¿é áàéäàë ãýíý.
            Óëñ ã¿ðýí ººðèé㺺 ãîë÷ëîí öýðýã, çýâñãèéí õ¿÷ýýð õàìãààëàõ ¿çýë áàðèìòëàë ñàÿõàí áîëòîë äàâàìãàéëæ, áóñäûí àøèã ñîíèðõëûã õºíäºõ, òýð ÷ áàéòóãàé õîõиðîîäîã áàéñàí ó÷èð àéõ ýìýýõ, õàðäàëöàõ óóð àìüñãàëûí ýõ áóëàã íü áîëæ áàéâ.
ÕÕ-ð çóóíû äóíä ¿åýñ òóõàéëáàë Íýãäñýí ¯íäýñтíèé Áàéãóóëëàãà ¿¿ñ÷, ò¿¿íèé ä¿ðìèéí çîðèëãî, çàð÷èì õýðýãæèæ ýõýëñíýýð îëîí óëñûí ýíõ òàéâàí, àþóëã¿é áàéäëûí ¿çýë áàðèìòëàëä ¿íäñýí ººð÷ëºëò îðñîí þì. Ýíý àìèí ÷óõàë çîðèëãûã õàìòûí õ¿÷ýýð á¿õ òàëààñ íü, öîãöîîð õàíãàõ àðãà áàðèë îëîí óëñûí õàðèëöààíä óëàì á¿ð íýâòýð÷ áàéíà.
            Ýíý õàíäëàãûã áàðèìòëàõ ¿éë ÿâöàä ò¿ëõýö ºãñºí õýä õýäýí õ¿÷èí ç¿éë áèé. ¯¿íä: ¿é îëíîîð õºíººõ öºìèéí çýâñýã áóé áîëñîí íü çýâñýãò ìºðãºë人í, äàéí, íèéòèéã õàìàðñàí ãàìøèã òàðèõ àþóëûã ýðñ èõýñãýñýí, îëîí óëñûí ýäèéí çàñàã, øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí õàðèëöààíä èíòåãðàöûí ¿éë ÿâö ýð÷èìæèæ, óëñ ã¿ðíèé õàðèëöàí ø¿òýëöýýã ã¿íçãèéð¿¿ëñýí; õ¿í òºðºëõòºíèé õóâü çàÿà, óëñ ã¿ðíèé õºãæëèéí ¿éëñýä çàíàëõèéëýë ó÷ðóóëàõóéö ºâ÷ õàìààðàëòàé /áàéãàëü îð÷íû îëîí òàëûí äîðîéòîë çýðýã/ àñóóäàë îëøèðñíûã þóíû ºìíº äóðäàæ áîëíî.
            Õàìòûí àþóëã¿é áàéäàë ãýæ ͯÁ-ûí Ä¿ðìèéí çîðèëãî, çàð÷ìûã ¿íäýñëýí äýëõèéí áîëîí á¿ñ íóòãèéí õýìæýýíä óëñ ã¿ðí¿¿äèéí íýãäñýí ÷àðìàéëòààð ýíõ òàéâíûã ñàõèí õàìãààëàõ àæèëëàãààíû ñèñòåì òîãòîõûã õýëíý. Ýíý ñèñòåì íü ìàðãààíûã ýâ ç¿éãýýð çîõèöóóëàõ, çýâñýã õóðààõ, ò¿ðýìãèéëëèéã óðüäààñ ñýðãèéëýõ òàñëàí çîãñîîõ ýäãýð ãóðâàí òºðëèéí àðãà õýìæýýíýýñ á¿ðäýíý.
            Îëîí óëñûí ýíõ òàéâàí, òîãòâîðòîé õºãæëèéã õàíãàõ îëîí òºðëèéí íºõöºëèéã õîîðîíä íü á¿õ òàëûí óÿëäààòàé àâ÷ ¿çýõèéã àþóëã¿é áàéäëûã öîãöîîð, ºâ÷ á¿ðíýýð õàíãàõ ¿çýë áàðèìòëàë ãýæ õýëæ áîëíî. ¯¿íèéã Comprehensive Security ãýæ íýðýëýäýã.
            Ýðõ ç¿éí ¿¿äíýýñ àâ÷ ¿çýõýä, ýíý ¿çýë áàðèìòëàë íü óëñ ã¿ðýí ¿íäýñíèéõýý àøèã òóñûã ýðõýìëýõèéí õàìò õ¿í òºðºëõòºíèé ¿íýò ç¿éëñ, àøèã ñîíèðõëûã õàðãàëçàõ õýì õýìæýýã áàòàòãàõàä ÷èãëýæ áàéãàà þì.
            Íèéòèéí ýíõ òàéâíû ñèñòåìèéã á¿ðýëä¿¿ëäýã óëñ ã¿ðýí á¿ðèéí àþóëã¿é áàéäàë íü:
  1. Õ¿íèé ýðõèéã õàíãàõ
  2. Ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õºãæëèéã áýõæ¿¿ëýõ
  3. Íèéãìèéí àìüäðàëä àðä÷èëëûã íýâòð¿¿ëýõ
  4. Øóäàðãà ¸ñûã äýëãýð¿¿ëýõ
  5. Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íûã õàìãààëàõ
  6. Îëîí óëñûí õàìòûí àæèëëàãààã õºãæ¿¿ëýõ çýðýã õ¿÷èí ç¿éëä òóëãóóðëàäàã
Æèøýý íü Ìîíãîë óëñûí Èõ õóðëààñ 1994 îíä áàòàëñàí ¿çýë áàðèìòëàëä ìàíàé ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí öîãö íü äàðààõ õýñã¿¿äýýñ á¿ðäýíý ãýæ çààñàí:
à/ Ìîíãîë óëñûí òóñãààð òîãòíîëûí àþóëã¿é áàéäàë
á/ Íèéãýì òºðèéí áàéãóóëëûí àþóëã¿é áàéäàë
â/ Èðãýíèé ýðõ ÷ºëººíèé àþóëã¿é áàéäàë
ã/ Ýäèéí çàñãèéí àþóëã¿é áàéäàë
ä/ Øèíæëýõ óõààí – òåõíîëîãèéí àþóëã¿é áàéäàë
å/ Ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë
¸/ Ìîíãîë ñî¸ë èðãýíøëèéí àþóëã¿é áàéäàë
æ/ Õ¿í àìûí óäìûí ñàíãèéí àþóëã¿é áàéäàë
ç/ Ýêîëîãèéí àþóëã¿é áàéäàë îðæ áàéíà.
Á¿õ òàëûí àþóëã¿é áàéäëûã îëîí óëñûí õýìæýýíä óëñ ã¿ðí¿¿äèéí çîõèöîë, õàìòûí àæèëëàãààãààð ë áóé áîëãîíî. ¯¿íèéã ñ¿¿ëèéí ¿åä Cooperative Security õýìýýí /õàìòðàí çîõèöîõ àþóëã¿é áàéäàë ãýñýí óòãàòàé/ ãýæ òîìú¸îëæ áàéíà.
            ¯¿íä õàìòðàí çîõèöîæ íèéòèéí àþóëã¿é áàäëûã á¿ðýëä¿¿ëýõýä äºõºì áîëîõ äîîð äóðäñàí ãîë àðãà õýìæýýã àâàõ õýðýãòýé ãýæ ìýðãýëæòí¿¿ä ¿çýæ áàéíà: à/ ¿ë äîâòëîõ áàòëàí õàìãààëàëòûí áîäëîãî ÿâóóëàõ á/ çýâñýãëýë, ÿëàíãóÿà öºìèéí áîëîí ¿é îëíîîð õºíººõ áóñàä çýâñãèéí äàðõàëòûã çîãñîîõ îëîí óëñûí áàòòàé ñèñòåìèéã áóé áîëãîõ â/ óëñ ã¿ðíèé àþóëã¿é áàéäëûí áîäëîãûã èë òîä áîëãîæ õî¸ð îëí òàëûí ÿðèà õýëýëöýý ÿâóóëàõ çàìààð èòãýëöëèéã áýõæ¿¿ëýõ ã/ õÿìðàëûã çîõèöóóëàõ ýâ ç¿éí àðãà áàðèëûã àëü áîëîõîîð ºðãºòãºõ, èë¿¿ ¿ð á¿òýýëòýé áîëãîõîä äºõºì ¿ç¿¿ëýõ çîðèëãîîð íîöòîé, ã¿íçãèé çºðºë人íèéã áàãàñãàõ øèéäâýðëýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ çýðýã áîëíî.
            Îëîí óëñûí àþóëã¿é áàéäëûí ýðõ ç¿éí ¿íäýñ
ÎÓÝÇ-í ñèñòåì íü íü á¿õëýýðýý îëîí óëñûí á¿õ òàëûí, öîãö àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû ýðõ ç¿éí ¿íäñèéã á¿ðýëä¿¿ëíý. ¯¿íä ͯÁ-èéí ä¿ðýì ãîë áàéðûã ýçýëäýã. /ç¿éë 1,2/
            ͯá-ûí Åðºíõèé Àññåìáëåéãààñ 1970 îíä ÇÕÓûí ñàíàà÷ëàãûã ¿íäýñëýí ãàðãàñàí Îëîí Óëñûí Àþóëã¿é áàéäëûã áýõæ¿¿ëýõ òóõé òóíõàãëàë, ò¿¿íèéã áèåë¿¿ëýõ çîðèëãîîð öààøèä áàòàëñàí òîãòîîëóóäàä ä¿ðìèéí çààëòûã äýëãýð¿¿ëýí, îëîí óëñûí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ íºõöºëèéã äîîð äóðäñàíààð òîäîðõîéëñîí áàéíà.  à/ îëîí óëñûí õàðèëöààíä õ¿÷ýýð ñ¿ðä¿¿ëýõ áóþó õ¿÷ õýðýãëýõ, ò¿ðýìãèéëýë õàëäëàãà ºäººõèéã öýýðëýõ á/ óëñ ã¿ðíèé á¿ðýí ýðõ, íóòàã äýâñãýðèéí á¿ðýí á¿òýí áàéäàë, òóñãààð òîãòíîë, àþóëã¿é áàéäëûã áóñíèóëàõàä ÷èãëýñýí óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí äàðàëò ¿ç¿¿ëýõèéã öýýðëýõ â/ ýäèéí çàñàã, õ¿ðýýëýí îð÷èí, íèéãýì, ñî¸ëûí õàìòûí àæèëëàãààíä äºõºì ¿ç¿¿ëýõ ã/ äýëõèéí ýäèéí çàñãèéí õàðèëöààã øóäàðãà ¸ñîîð õºãæ¿¿ëýõ, õºãæèëòýé áà õºãæèæ áàéãàà îðíóóäûí ýäèéí çàñãèéí òýãø áèø áàéäëûã àðèëãàõàä îíöëîí àíõààðàõ ä/ õ¿íèé ýðõ, ¿íäñýí ýðõ ÷ºëºº, óëñ ¿íäýñòíèé ººðòºº çàñàí òîõèíîõ ýðõèéã õ¿íäýòãýõ å/ îëîí óëñûí õàðèëöààã àðä÷èëàõàä äºõºì ¿ç¿¿ëýõ çýðãèéã öîõîí çààæýý.
            Îëîí óëñûí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ àæèëëàãààíä øóóä õàìààðàëòàé òóõàéëñàí çàð÷ìóóä áàéäàã. Òýäãýýðèéí äîòðîîñ òýãø àþóëã¿é áàéäëûí çàð÷èì, óëñ ã¿ðíèé àþóëã¿é áàéäàëä õîõèðîë ¿ë ó÷ðóóëàõ çàð÷èì îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé.
            Òýãø àþóëã¿é áàéõ çàð÷èìä äîîð äóðäñàí õýì õýìæýý áàãòàíà. ¯¿íä à/ óëñ á¿ð àþóëã¿é áàéõ ýðõ ýäëýõ á/ á¿ãäèéí àþóëã¿é áàéäëûã òýãø õàíãàõ â/ àþóëã¿é áàéäëûí àñóóäëààð ÿâàãäàõ àëèâàà õýëýëöýýíä îðîëöîã÷äûí àøèã ñîíèðõëûã òýãøýýð õàðãàëçàí ¿çýõ ã/ àøèã ñîíèðõëûí òýíöëèéã îëæ òîõèðîëöîîíä õ¿ðýõ ýäãýýð áîëíî.
            Àþóëã¿é áàéäàëä õîõèðîë ¿ë ó÷ðóóëàõ çàð÷èìä à/ ººðèéí àþóëã¿é áàéäëûã áýõæ¿¿ëýõäýý áóñäûíõûã õºíäºæ áîëîõã¿é á/ àþóëã¿é áàéäàë ãàíö òàëûí äàâóó àøèã áàéæ áîëîõã¿é â/ óëñ ã¿ðíèé àþóëã¿é áàéäàëä õîõèðîë ó÷ðóóëæ áîëîõ àëèâàà ¿éëäëèéã öýýðëýõ õýì õýìæýý òóñ òóñ áàãòàíà. 

Дэлгэрэнгүй бий. 

No comments: