Олон улсын эдийн засгийн харилцаа хичээл- Лекц

ÎÓÝÇÕ¯ Ëåêö ¹1

ÎÓÝÇÕ-íü

1.    Óëñ îðíóóäûí àæ àõóéí ñóáúåêòèéí óÿëäàà õîëáîî

2.    Òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ìåõàíèçìèéã ñóäàëíà.

Á¿òýö:

1.    ÎÓÕÕ

2.    Óëñ õîîðîíäûí ¿éëäâýðëýë áà ÎÓ-ûí ¿éëäâýðëýë

3.    Áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé ÎÓ-ûí õóäàëäàà

4.    Êàïèòàë áîëîí õºðºí㺠îðóóëàëò

5.    ÎÓ-ûí àæèëëàõ õ¿÷íèé øèëæèõ õºäºë㺺í

6.    ÎÓ-ûí ø/ó òåõíèêèéí ñîëèëöîî

7.    ÎÓ-ûí âàëþò ñàíõ¿¿ çýýëèéí õàðèëöàà

8.    ÎÓ-ûí ý/ç-ûí õàìòûí àæèëëàãàà

Ñóáúêò: óëñ îðîí, ï¿¿ñ êîìïàíè, õóâü õ¿í

-       Ìèêðî ý/ç-ûí ò¿âøèí

-       Ìàêðî……..

-       Äýýðõ õî¸ðûí íèéë¿¿ëýëò

-       ¯íäýñíèé ò¿âøèíä

Õýðýãæ¿¿ëýõ ìåõàíèçì:

-       Ìàêðî/õóóëü ýðõç¿éí íîðì íîðìàòèâ/

-       Ìèêðî/ÎÓ-ûí ìàðêåòèíã, ãàäààä ý/ç-ûí ¿éë àæèëëàãààíû áàéãóóëëàãà/

ÎÓÝÇÕ-àíõäàã÷, ÄÝÇ- õî¸ðäîã÷

Ëåêö¹2 09-10

ÄÝÇ-èéí õºãæëèéí ¿å øàò:

1.    Ýðòíèé Ðèìèéí ¿å/Ãàçàðç¿éí íýýëò/

2.    Îð÷èí ¿å/20-21-ð çóóí/

-       20-ð çóóíû 1 õàãàñ

-       20-ð çóóíû 2-ð õàãàñ ãýæ àâ÷ ¿çäýã.

-       20-ð çóóíû äóíä ¿å/ñîöèàëèñò, êàïèòàëèñò/

Ø  60-ààä îíîîñ ÎÓÝÇÕ-íû á¿ðýí ýðõò ñóáúåêòáîëîõ ÕÁóé îðíóóä îðíóóä ò¿ðýí îðæ èðñýí. /Ç¿¿í ºìíºä àçèéí îðíóóä, ªìíºä Ñîëîíãîñ, Òàéâàíü, Ãîíãêîíã, Ñèíãàïóð, Ëàòèí Àìåðèêèéí îðíóóä, Áðàçèë, Àðãåíòèí, Ìåêñèê/

Ø  ÇÕÓ çàäàð÷ Ç¿¿í Åâðîïûí îðíóóäàä õóâüñãàëò ººð÷ëºëò¿¿ä ãàðñíààð ÄÝÇ íýãäñýí çîðèëòîò ý/ç áîëîí õóâèðñàí.

Ø  Äýëõèéí ãëîáàë ý/ç á¿ðýëäýí òîãòîæ óëìààð ÕÁóé îðíóóä, óëìààð øèëæèëòéí ¿åèéí ýäèéí çàñàãòàé îðíóóäûí õàìðàõ áîëñîí.

Ø  20-21-ð çóóí õ¿ðòýë  ÄÝÇ 20-ð çóóíû äóíä ¿åèéíõòýé õàðüöóóëàõàä èë¿¿ á¿ðýí á¿òýí, õàðèëöààí íºõñºí, äèíàìèê áîëæ ººð÷èëºãäñºí.

ÄÝÇ-èéí õºãæëèéí îíöëîãóóä:

      I.        ίÄÝÇ- ç/ç-èéí çàð÷èì ÎÓÕÕ áîëîí ¿éëäâýðäýä, êàïèòàëûã èíòåðíàöèîíàëè÷ëàõ áîäèò ç¿é òîãòîë äýýð ¿íäýñëýãääýã.

    II.        Äýëõèéí èõýíõè îðíóóäûí õóäàëäàà ¿éëäâýðëýë, ñàíõ¿¿ çýýëèéí íýãäëèéí îäîîãèéí õ¿ðñýí ò¿âøèí äýëõèéí èæ á¿ðýí á¿ðýëäýí òîãòîõ øèíæ ÷àíàðûã á¿ðä¿¿ëæ áàéíà.

   III.        ÄÝÇ àëü áîëîõ íýã òºðëèéí íýëýýä èíòåðíàöèîíàëü

ÎÓÝÇÕ¯-íû ¿ç¿¿ëýëòèéí ñèñòåì:

-       ÎÓÕÕ, ÎÓ-ûí ìýðãýøèë, ¿éëäâýðëýëèéí õîðøîîëëûí ã¿íçãèéðñýí õºãæèë

-       Êàïèòàë àæèëëàõ õ¿÷, òåõíîëîãè ìýäýýëëèéí ÎÓ-ûí õºäºë㺺íèé ýð÷èìæèëòèéí ºíäºð ò¿âøèí

-       ÎÓ-ûí òàâààð ñîëèëöîî, êàïèòàëûí óðñãàë, õºäºëìºðèéí øèëæèõ õºäºë㺺í, ìýäýýëëèéí õ¿ðýýí äýõü äàÿðøèë

-       ¯éëäâýð êàïèòàëûí èíòåðíàöèîíàëèöè

-       Íýýëòòýé õýëáýðèéí ¿íäýñíèé ý/ç-èéí ¿¿ñýë õºãæèë, ãàäààä õóäàëäààíû ý/ç-ûí õàðèëöààíû åðºíõèé ëèáåðàë÷èëàõ

-       ÎÓ-ûí ñàíõ¿¿ãèé

-       Ìýäýýëýë ç¿é , ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè

ÎÓ-ûí èíñòèòóò¿¿ä:

-       Óëñ õîîðîíäûí áàéãóóëëàãà, õóðëóóä

-       ÎÓÝÇ-ûí ¿íäñýí ñóáúåêò/ÄÁ/

Íýýëòòýé ýäèéí çàñãèéí õàíäëàãà:

-       Ý/ç-ûí ÷ºëººò áàéäàë íü íºëºº á¿õèé ýäèéí çàñàã, òîãëîîìûí òààòàé ä¿ðìèéã ººðòºº òààòàé áàéäëààð òàòàõ

-       Äàéíû äàðàà äýëõèéí ý/ç íýýëòòýé áîäëîãî ÿâóóëñàíààð ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ðñýí.

-       ÄÝÇ-ûí õýâèéí ¿/à-ã õàíãàõûí òóëä ÿìàð íýã õýìæýýãýýð óëñ îðíóóäûã çàõ çýýëèéí  ý/ç-òàé óëñ îðíóóäûíõ øèã íýýëòòýé áàõé ¸ñòîé ãýäýã íü óëàì á¿ð òîäîðõîé áàéíà.

Íýýëòòýé ý/ç-ûí áîäëîãîä íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éë:

1.    Óëñ îðíóóäûí áîäëîãî /ýêñïîðòûã ñàéæðóóëàõ, ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëòûã òàòàõ ã.ì/

2.    ¯ÄÊ-ûí ¿/à

3.    Òýýâýð õàðèëöàà, õîëáîî, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñàëáàðûí ¿ñðýíã¿é õºãæèë

-       Õ¿í àìûí øèëæèõ õºäºë㺺íèé õºäºë㺺íèé íýìýãä¿¿ëýõýýð íýýëòòýé áîëãîõ

-       Âàëþò ñàíõ¿¿ãèéí õàðèëöàà

-       Óëñ îðíóóäûí ñîëèëîî óëàì á¿ð ëèáåðàëè÷ëàãäàõ

ÍÝÇ ãýæ þó âý?

-       ׺뺺ò õóäàëäàà íýç áèø

-       ÍÝÇ ãýäýã íü àæ àõóéí íýãäñýí ç-ç-ä á¿ðýëäýí òîãòñîí ý/ç-ûí öîãöîëáîð, ¿íäýñòí¿¿äèéí ýäèéí çàñãèéí íýãäýë þì.

-       ÝÇ íýýëòòýé áàéõ íýã õýìæ¿¿ð  áîë ÎÓ-ûí õýìæýýíä ºðñºëäºõ ÷àäâàðòàéõºðºí㺠îðóóëàëòûí îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ ÿâäàë þì.

ÍÝÇ-èéí äàâóó òàë:

-       ¿éëäâýðëýëèéí äàãíàõ , õîðøèõ õýëáýð ã¿íçãèéðýí õºãæèõ

-       ¿ð àøèãòàé áàéõ ýñýõýýñýý õàìààð÷ íººöèéí òýãø õóâààðèëàëò

-       ÎÓÝÇÕ-íû ñèñòåìýýðýý äàìæóóëàí àðãà òóðøëàãà îëæ àâàõ

-       ÄÇÇ-ä ãàðàõ çîðèëãîòîé ¿íäýñíèé ¿éëäâýðëýã÷èäèéí äóíä áîäèò ºðñºë人í ýðñ íýìýãäýõ

ÎÓÝÇÕ-íû ¿íäñýí øèíæ:

-       ÎÓÕÕ

-       À/à-í òîãòîëöîî, óëàì á¿ð õàðèëöàí õàìààðàëòàé áîëæ áàéíà.

-       ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàð äàâàìãàéëàõ áîëñîí

-       Ñàíõ¿¿ãèéí êàïèòàë ÎÓ-ûí øèíæòýé áîëñîí.

-       Õºðºí㺠îðóóëàëò ëèáåðàëè÷ëàõ…..

ÎÓÝÇÕ-íä íºëººëæ áóé õ¿÷èí ç¿éëñ:

1.    Ø/ó òåõíèêèéí õóâüñàë

2.    Ýð÷èì õ¿÷íèé ò¿¿õèé ýä, õ¿íñíèé àñóóäëóóä

3.    Ýêîëîãèéí àñóóäëóóä

4.    Õ¿í àìç¿éí àñóóäàë

5.    Äýëõéèí óëñ îðíóóäûí õîîðíäîõ ý/ç-ûí õºãæèë, àìüäðàëûí ò¿âøèí, ãàäààä ºðèéí õýìæýý

Ëåêö¹3 09-17 ÎÓ-ûí õóäàëäàà

ÎÓÝÇÕ-íû 80%-èéã õóäàëäàà ýçýëäýã. /õàìãèéí õºãæèíã¿é õýëáýð/Äýëõèéí óëñ îðíóóäûí õîîðîíäîõ áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé ñîëèëöîî

ªíäºð õºãæèëòýé îðíóóä çîðèóä èë¿¿ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ ýêñïîðòîä ãàðãàäàã. Îð÷èí ¿åèéí ÎÓÝÇÕ //20-ð çóóíû 2 õàãàñûí ñ¿¿ëèéí 20 æèë/

Ñ¿¿ë¿èéí 20-30 æèä äýëõèéí ýêñïîðò 10 äàõèí ºññºí. ØÀ¯Î-óóä ýêñïîðòîä òýðã¿¿ëýã÷ áàéíà.

ÎÓ-ûí õóäàëäààíû áîäëîãî:

v  Íýýëòòýé õóäàëäààíû áîäëîãî/Íèéãýì ý/ç-ûí àþóëã¿é áàéäëûã õàìãààëàõ çîðèëãîîð õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíä, áàéãàëü îð÷èíä õîðòîé áàðàà, çýð çýâñýã, õàð òüàìõè õóäàëäààëàõûã õîðèãëîíî. Òààòâàð áàãà, áàðàã áàéõã¿é/

v  Õàìãààëàõ õóäàëäààíû áîäëîãî:/Íèéãýì ý/ç-ò ÿìàð ÷ õîð õºíººëã¿é åðäèéí áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé õóäàëäààíä òºðºë á¿ðèéí ý/ç áîëîí ý/ç áóñ ñààä õîðèã òàâèõ, òàòâàð ºíäºð/

-       Øàëòãààí:

-       ¯ÀÁ-àà õàìãààëàõ

-       ¯¯éëäâýðëýëýý õàìãààëàõ

-       Øèíý ñàëáàðàà õàìãààëàõ

-       Àæèë ýðõëýëòèéã íýìýãä¿¿ëýõ

-       Ýê- èì-èéí òàòâàðûí îðëîãîðð óëñûí òºñâèéã íýìýãä¿¿ëýõ

-       ¯ÝÇ-àà õàìãààõ

Ñààä: - òàðèôûí/òàòâàð/

-       Òàðèôûí áóñ/ýêñïîðòûí òàòààñ, ýê, èì ëèöåíç/

Ìåðêàíòàëèñ: ̺í㺠áîë öîðûí ãàíö áàÿëàã áºãººä ìºí㺺ð áàðàà ñîëèëöîõ íü áàÿëàãàà íýìýãä¿¿ëýõ öîðûí ãàíö àðãà ìºí.

ÎÓ-ûí õóäàëäààíû ¿éë àæèëëàãàà:

-       Ýêñïîðò íü áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã ãýðýý áàéãóóëàí õóäàëäààëæ, õèëèéí ÷àíàäàä áàéãàà ãýðýýíèé õóóëèéí ýòãýýäýä øèëæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà

¯å øàò

1.    Ãàäààäûí ï¿¿ñ êîìïàíèà ñîíãîí àâàõ

2.    Ãýðýý õýëýëöýýð

3.    Áè÷èã áàðèìò á¿ðä¿¿ëíý

4.    À÷èëò ç/á

5.    Òýýâýðëýëò ç/á

6.    Äààòãàë ç/á

7.    Õèë ãààëèéí ¿çëàãò êàí

8.    Òºëáºð òîîöîî—

-        Èìïîðò íü áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã õèëèéí ÷àíàäàñ îðóóëæ, ººðèéí îðíû äîòîîä ç/ç-ä öààøèä õýðýãëýõ ýñâýë áîðëóóëàõààð õóäàëäàí àâàõòàé õîëáîîòîé ¿éë àæèëëàãàà

¯å øàò: 1. Ýêñïîðòëîã÷ òàëàà ñîíãîõ

3.    Ãýðýý õýëýëöýýð

-       Òºëáºð òîîöîî

-       Áè÷èã áàðèìò

-       Õÿíàëò øàëãàëò

-       Áàðàà áóóëãàõ, õ¿ëýýí àâàõ,

-       ×àíàð ñòàíäàðòàä îðóóëæ õóäàëäàõ çºâøººðºë àâàõ

-       Õýðýãëýí áîðëóóëàõ

Óãòâàð õóäàëäàà ãýäýã íü ãàäàäà õóäàëäààíû ãýðýý õýëýëöýýíä îðîëöîã÷ òàëóóä ýñðýã òàëàà íèéë¿¿ëýí áàðààíû èºëáºðºº ÷àäâàë á¿ðýí, ýñ ÷àäâàë äóòóó íèéë¿¿ëñýí áàðààíû ¿íèéí çºð¿¿ã ìºí㺺ð òºëæ áàðàãäóóëàõ ¿/à 

Дэлгэрэнгүй бий.